استفاده از مدل لبخند (smile model) در تحلیل زنجیره ارزش

به این مثال توجه کنید و کمی به آن فکر کنید! کوکاکولا چقدر با پپسی، میرندا و فانتا متفاوت است؟ ترکیباتشان چقدر می‌تواند متفاوت باشد؟ چرا در سرتاسر دنیا هر یک طرفداران متعصب خود را دارد که به برند خود وفادار هستند؟ این موضوع نشات گرفته از مفهوم‌سازی ایده‌های جدید، برندسازی، بازاریابی و توزیع موثر محصول نهفته است! شما اگر در یک مسیر پیاده‌روی از تپه‌ای بالا رفته و به جایی برسید که تنها وسیله نقلیه اسب است، به احتمال خیلی زیاد باز هم یک بطری کوکاکولا به استقبال شما خواهد آمد! تعجب نکنید؛ این موضوع نشان‌دهنده مفهوم توزیع یا Distribution مناسب و خوب است. آیا تا به حال نامی از “Inventec Appliances” شنیده‌اید؟ نام شرکتی است که آیپاد را تولید می‌کند. البته مالک آیپاد، اپل است، اما اپل تولیدکننده آن نیست! شرکت‌های دیگری نیز در کنار اپل به عنوان مالک و Inventec Appliances به عنوان تولیدکننده اصلی، چندین قطعه الکترونیکی از آیپاد را تولید می‌کنند. پس چرا ما فقط اپل را می‌شناسیم؟ اپل، مفهوم‌سازی یا conceptualization، تحقیق و برندسازی و توزیع در سرتاسر جهان را برای آیپاد به خوبی و به نحو احسن انجام داده است. و مثال‌های بسیار دیگری در این زمینه وجود دارد که نشان از ارزش دو بخش ابتدایی و انتهایی زنجیره ارزش دارد. آنچه که منحنی Smile اساسا نشان می‌دهد، این است که موفقیت نهایی یک محصول یا خدمت به ساخت مفهوم پیرامون آن، تحقیق و توسعه، برندسازی، بازاریابی و توزیع مناسب و درخور بستگی دارد. بنابراین، همین حوزه‌ها به پرسنل متخصص و بسیار ماهر نیاز دارد و افراد و متخصصانی که در این نواحی از زنجیره ارزش مشغول به کار هستند، عموما دستمزدهای بالاتری هم دریافت می‌کنند و به همین ترتیب کشورهایی هم که عمدتا در این بخش‌ها مشغول به فعالیت هستند، سودآورتر هستند؛ البته زمانی که اسم “کشورهای فعال” به میان می‌آید، در واقع صحبت از “زنجیره ارزش جهانی” یا Global Value Chain (GVC) است. همانطور که می‌دانید، محصولات و خدمات مورد نیاز بشر، تنها در کشور خود او تولید، توزیع، مصرف و ارائه نمی‌شوند، بلکه در یک بازار بین‌الملل نیز تجارت شده و محصولات مختلف از سرتاسر جهان به اقصی نقاط دنیا صادر و فرستاده می‌شوند. در نتیجه، محصول نهایی از یک تولیدکننده می‌تواند حاصل مواد اولیه، فناوری، سرمایه و انرژی چندین کشور باشد. در این نقطه مفهوم زنجیر ارزش جهانی مطرح خواهد شد؛ که در آن مواد اولیه با ترکیب عناصر دیگر تولید و به محصولات نهایی تبدیل می‌شوند و دارای یک نظام مشخص و هماهنگ هستند که به طور پیوسته به تولید ثروت مشغول می‌باشند. سهم هر کشور از این ثروت، دقیقا وابسته به نقش او در نظام و ساختار زنجیره ارزش جهانی است. منحنی Smile را می‌توان به طور خاص به منظور تحلیل زنجیره ارزش جهانی و براساس دسته‌بندی توسعه‌یافتگی کشورها در سراسر جهان نیز مجددا ترسیم و استفاده نمود.